6 marca 2024 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został nowy projekt ustawy o ochronie sygnalistów, który zastąpił projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa.
Wraz z nowym projektem ustawy Ministerstwo przedstawiło również projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wzoru formularza sprawozdania zawierającego dane statystyczne dotyczące zgłoszeń zewnętrznych.
W najnowszej wersji projektu Ministerstwo wprowadziło szereg kluczowych zmian – zarówno z punktu widzenia osób zgłaszających nieprawidłowości jak i osób je rozpatrujących. Jedną z najważniejszych zmian jest rozszerzenie katalogu możliwych do zgłoszenia naruszeń prawa. W nowej wersji projektu za takie działania uchodzą dodatkowo zachowania dotyczące wolności i praw człowieka i obywatela, korupcji, handlu ludźmi oraz prawa pracy, co oznacza, że sygnalista będzie mógł zgłaszać m.in. mobbing, dyskryminację, molestowanie czy naruszenia czasu pracy.
Ponadto, w nowym projekcie określona została również minimalna wysokość odszkodowania dla sygnalisty, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych. Zgodnie z treścią projektu będzie to kwota nie mniejsza niż dwunastokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Koleją istotną zmiana jest umożliwienie podmiotom przyjmowania anonimowych zgłoszeń od sygnalistów. Jak wynika z treści projektu zarówno zgłoszenia wewnętrzne jak i zewnętrzne będą mogły być przyjmowane w formie anonimowej. Jednocześnie zwracamy uwagę, że jest to rozwiązanie fakultatywne. Podmioty rozpatrujące zgłoszenia będą miały możliwość decydowana czy takiego rodzaju zgłoszenia będą przez nich rozpatrywane.
W nowej wersji projektu sygnaliści zyskali również możliwość korzystania z nieodpłatnej pomocy i poradnictwa prawnego.
Co ważne, zdecydowano się również na przedłużenie terminu wejścia ustawy w życie. Podmioty mają mieć 3 miesiące od dnia ogłoszenia ustawy na wdrożenie systemu przyjmowania zgłoszeń wewnętrznych i 6 miesięcy na wdrożenie systemu przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych. Projekt ustawy ma trafić do sejmu do końca marca 2024 r. Zgodnie z zapowiedziami ustawa powinna zostać uchwalona jeszcze w pierwszym kwartale 2024 r.
Rozszerzenie katalogu naruszeń podlegających zgłoszeniu, umożliwienie procesowania zgłoszeń anonimowych oraz ryzyko wysokiego odszkodowania może rodzić wiele wyzwań po stronie organizacji. Warto więc już teraz zaplanować wdrożenie odpowiednich rozwiązań mających na celu ochronę sygnalistów, w tym systemu zgłoszeniowego.
Autor
Zuzanna Chudzia
Prawnik